1. рд╕्рдеाрдиाрди्рддрд░ी рдХृрд╖ि рдЕрдерд╡ा рд╕्рдеाрдиाрди्рддрд░рдгीрдп рдХृрд╖ि рдХृрд╖ि рдХा рдПрдХ рдк्рд░рдХाрд░ рд╣ै рдЬिрд╕рдоें рдХोрдИ рднूрдоि рдХा рдЯुрдХрдб़ा рдХुрдЫ рд╕рдордп рддрдХ рдлрд╕рд▓ рд▓ेрдиे рдХे рд▓िрдпे рдЪुрдиा рдЬाрддा рд╣ै рдФрд░ рдЙрдкрдЬाрдКрдкрди рдХрдо рд╣ोрдиे рдХे рдмाрдж рдЗрд╕рдХा рдкрд░िрдд्рдпाрдЧ рдХрд░ рджूрд╕рд░े рдЯुрдХрдб़े рдХो рдРрд╕ी рд╣ी рдХृрд╖ि рдХे рд▓िрдпे рдЪुрди рд▓िрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рдкрд╣рд▓े рдХे рдЪुрдиे рдЧрдпे рдЯुрдХрдб़े рдкрд░ рд╡ाрдкрд╕ рдк्рд░ाрдХृрддिрдХ рд╡рдирд╕्рдкрддि рдХा рд╡िрдХाрд╕ рд╣ोрддा рд╣ै। рдЖрдо рддौрд░ рдкрд░ резреж рд╕े резреи рд╡рд░्рд╖, рдФрд░ рдХрднी рдХрднी рекреж-релреж рдХी рдЕрд╡рдзि рдоें рдЬрдоीрди рдХा рдкрд╣рд▓ा рдЯुрдХрдб़ा рдк्рд░ाрдХृрддिрдХ рд╡рдирд╕्рдкрддि рд╕े рдкुрдиः рдЖрдЪ्рдЫाрджिрдд рд╣ो рдХрд░ рд╕рдлाрдИ рдФрд░ рдХृрд╖ि рдХे рд▓िрдпे рддैрдпाрд░ рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै
рдЭूрдо рдХृрд╖ि рднी рдПрдХ рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рд╕्рдеाрдиाрди्рддрд░ी рдХृрд╖ि рд╣ी рд╣ै। рдЗрд╕рдХे рдкрд░्рдпाрд╡рд░рдгीрдп рдк्рд░рднाрд╡ों рдХो рджेрдЦрддे рд╣ुрдП рднाрд░рдд рдХे рдХुрдЫ рд╣िрд╕्рд╕ों рдоें рдЗрд╕ рдкрд░ рдк्рд░рддिрдмрди्рдз рднी рдЖрдпрдж рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै।
2. рдЬीрд╡िрдХा рдХृрд╖ि рдХृрд╖ि рдХрд░рдиे рдХा рдПрдХ рдк्рд░рдоुрдЦ рдк्рд░рдХाрд░ рд╣ैं। рдХृрд╖ि рдХे рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдоें рдЦाрдж्рдпाрди्рди рдХे рдЙрдд्рдкाрджрди рдоें рдХृрд╖рдХ рдЕрдкрдиे рдПрд╡ं рдЕрдкрдиे рдКрдкрд░ рдиिрд░्рднрд░ рдкрд░िрд╡ाрд░ рднрд░рдг-рдкोрд╖рдг рдХे рд▓िрдП рдХрд░рддे рд╣ै, рддрдеा рдЙрдкрднोрдЧ рдХे рдмाрдж рдЗрддрдиा рднी рдЕрдиाрдЬ рдирд╣ीं рдмрдЪा рдкाрддे рд╣ै, рдХी рдмेрдЪ рд╕рдХे рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рдХृрд╖ि рдХो "рдЬीрд╡िрдХा рдХृрд╖ि" рдХрд╣ा рдЬाрдпा рд╣ै.
3. рд╡्рдпाрдкाрд░िрдХ рдХृрд╖ि рдПрдХ рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рдЦेрддी рд╣ै рдЬिрд╕рдоें рдлрд╕рд▓ों рдХो рдХेрд╡рд▓ рд╡्рдпाрд╡рд╕ाрдпिрдХ рдЙрдкрдпोрдЧ рдХे рд▓िрдП рдЙрдЧाрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рдпрд╣ рдЦेрддी рдХा рдПрдХ рдЖрдзुрдиिрдХ рддрд░ीрдХा рд╣ै рдЬो рдмрдб़े рдкैрдоाрдиे рдкрд░ рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рдЦेрддी рдоें рдмрдб़ी рднूрдоि, рд╢्рд░рдо рдФрд░ рдорд╢ीрдиों рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рдПрдХ्рд╡ाрдкॉрдиिрдХ्рд╕ рдЦेрддी рд╡्рдпाрд╡рд╕ाрдпिрдХ рдЦेрддी рдХा рд╕рдмрд╕े рдЕрдЪ्рдЫा рддрд░ीрдХा рд╣ै рдХ्рдпोंрдХि рдЗрд╕ рдЦेрддी рдоें рд╣рдо рдПрдХ рд╣ी рдХृрд╖ि рдк्рд░рдгाрд▓ी рдоें рдкौрдзों рдФрд░ рдордЫрд▓िрдпों рдХो рд╡िрдХрд╕िрдд рдХрд░ рд╕рдХрддे рд╣ैं। рддो рдпрд╣ рд╣рдоाрд░ी рдЙрдд्рдкाрджрди рд▓ाрдЧрдд рдХो рдХрдо рдХрд░ рд╕рдХрддा рд╣ै рдФрд░ рдЦेрддी рдХे рд╣рдоाрд░े рд▓ाрдн рдХो рдмрдв़ा рд╕рдХрддा рд╣ै। рдХृрд╖ि рдХे рд╡ाрдгिрдЬ्рдп рдХрд░рдг рдХा рд╕्рддрд░ рд╡िрднिрди्рди рдк्рд░рджेрд╢ों рдоें рдЕрд▓рдЧ-рдЕрд▓рдЧ рд╣ै рдЙрджाрд╣рд░рдг рдХे рд▓िрдП рд╣рд░िрдпाрдгा рдФрд░ рдкंрдЬाрдм рдоें рдЪाрд╡рд▓ рд╡ाрдгिрдЬ्рдп рдХी рдПрдХ рдлрд╕рд▓ рд╣ै рдкрд░ंрддु рдУрдб़िрд╢ा рдоें рдпрд╣ рдПрдХ рдЖрдЬीрд╡िрдХा рдлрд╕рд▓ рд╣ै। рд░ोрдкрдг рдХृрд╖ि рднी рдПрдХ рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рд╡ाрдгिрдЬ्рдпिрдХ рдЦेрддी рд╣ै рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рдЦेрддी рдоें рд▓ंрдмे рдЪौрдб़े рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдПрдХрд▓ рдлрд╕рд▓ рдмोрдИ рдЬाрддी рд╣ै рд░ोрдкрдг рдХृрд╖ि, рдЙрдж्рдпोрдЧ рдФрд░ рдХृрд╖ि рдХे рдмीрдЪ рдПрдХ рдЕंрддрд░ा рдкृрд╖्рда(Interface) рд╣ै।
4. рд╕рдШрди рдХृрд╖ि рдпा 'рд╕рдШрди рдЦेрддी' рдпा рд╕рдШрди рд╕рд╕्рдпрди (Intensive farming) рдХृрд╖ि рдЙрдд्рдкाрджрди рдХी рд╡рд╣ рдк्рд░рдгाрд▓ी рд╣ै рдЬिрд╕рдоें рдХрдо рдЬрдоीрди рдоें рдЕрдзिрдХ рдкрд░िрд╢्рд░рдо, рдкूँрдЬी, рдЙрд░्рд╡рд░рдХ рдпा рдХीрдЯрдиाрд╢рдХ рдЖрджि рдбाрд▓рдХрд░ рдЕрдзिрдХ рдЙрдд्рдкाрджрди рд▓िрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рдЗрд╕рдоें рдПрдХ рд╣ी рднूрдоि рдкрд░ рд╡рд░्рд╖ рдоें рдХрдИ рдлрд╕рд▓ें рдмोрдпी рдЬाрддी рд╣ैं।
рд╡िрд╕्рддृрдд рдЖрдХाрд░ рд╡ाрд▓ी рдЬेрддो рдХे рдмрдб़े -рдмрдбे़ рдЦेрддों рдкрд░ рдпांрдд्рд░िрдХ рдиिрдзिрдпों рд╕े рдХी рдЬाрдиे рд╡ाрд▓ी рдХृрд╖ि рдХो рд╡िрд╕्рддृрдд рдХृрд╖ि рдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд рд╢ाрдоिрд▓ рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рдХृрд╖ि рдоें рд▓ेрд╡рд░ рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рдХрдо рд╣ोрддा рд╣ै рдХिрди्рддु рдк्рд░рддि рд╡्рдпрдХ्рддि рдЙрдд्рдкाрджрди рдХी рдоाрдд्рд░ा рдЕрдзिрдХ рд╣ोрддी рд╣ै
рдЬрдм рдлрд╕рд▓ों рдХे рдЙрдд्рдкाрджрди рдХे рд╕ाрде-рд╕ाрде рдкрд╢ुрдкाрд▓рди рднी рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै рддो рдЗрд╕े рдоिрд╢्рд░िрдд рдХृрд╖ि рдпा рдоिрд╢्рд░िрдд рдЦेрддी (Mixed farming) рдХрд╣рддे рд╣ैं। рдЬрдм рдПрдХ рдмाрд░ рдоें рдПрдХ рд╕े рдЕрдзिрдХ рдлрд╕рд▓ рдПрдХ рдЬрдЧрд╣ рдкрд░ рдЙрдЧाрдпा рдЬाрддा рд╣ै рддो рдЙрд╕े рдоिрд╢्рд░िрдд рдл़рд╕рд▓ рдХрд╣рддे рд╣ैं।
рдлрд╕рд▓ोрдд्рдкाрджрди рдХे‚ рд╕ाрде-рд╕ाрде рдЬрдм рдкрд╢ुрдкाрд▓рди рднी рдЖрдп рдХा рд╕्рд░ोрдд рд╣ो рддो рдРрд╕ी рдЦेрддी рдХो рдоिрд╢्рд░िрдд рдЦेрддी рдХрд╣рддे рд╣ैं।
⤵️⤵️⤵️⤵️⤵️⤵️
1 рд╡рд░्рддрдоाрди рдоें рднाрд░рдд рдХे GDP рдоें рдХृрд╖ि рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдХा 17.1% рдпोрдЧрджाрди рд╣ै, рдЬрдмрдХि 1950-51 рдоें рдХृрд╖ि рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдХा рдпोрдЧрджाрди 55.40 % рдеा
2 рднाрд░рдд рдоें рдХृрд╖ि рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдХा 60% рднाрдЧ рдкूрд░्рдгрдд: рд╡рд░्рд╖ा рдкрд░ рдиिрд░्рднрд░ рд╣ै
3 рднाрд░рдд рдоें рдХृрд╖ि рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдХे GDP рдХा 0.3 % рднाрдЧ рдХृрд╖ि рд╢ोрдз рдкрд░ рдЦрд░्рдЪ рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै
4 рдк्рд░рдердо рдХृрд╖ि рдЧрдгрдиा 1970 рдИ0 рдоें рдХी рдЧрдпी рдеी
5 рди्рдпूрдирддрдо рд╕рдорд░्рдерди рдоूрд▓्рдп рдХा рдиिрд░्рдзाрд░рдХ рдХृрд╖ि рд▓ाрдЧрдд рдПрд╡ं рдоूрд▓्рдп рдЖрдпोрдЧ рд╣ै
6 рдПрдХ рд╣ेрдХ्рдЯेрдЕрд░ рд╕े рдХрдо рднूрдоि рд╡ाрд▓े рдХिрд╕ाрди рдХो рд╕ीрдоांрдд рдХिрд╕ाрди рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै
⤵️⤵️⤵️⤵️⤵️⤵️⤵️
1 рд░ेрд╢рдо рдЙрдд्рдкाрджрди рдоें рдЪीрди рдХा рдк्рд░рдердо рдФрд░ рднाрд░рдд рдХा рдж्рд╡िрддीрдп рд╕्рдеाрди рд╣ै рдФрд░ рд╕ाрде рд╣ी рд╕ाрде рд░ेрд╢рдо рдХे рдЙрдкрднोрдЧ рдоें рднाрд░рдд рдХा рдк्рд░рдердо рд╕्рдеाрди рд╣ै
2 рддрдо्рдмाрдХू рдХे рдЙрдд्рдкाрджрди рдоें рдЪीрди рдХा рдк्рд░рдердо рддрдеा рднाрд░рдд рдХा рддीрд╕рд░ा рд╕्рдеाрди рд╣ै, рддрдеा рддрдо्рдмाрдХू рдХे рдЙрдкрднोрдЧ рдоें рдЪीрди рдХा рдк्рд░рдердо рд╕्рдеाрди рд╣ै
3 рднूрдоिрдЧрдд рдЬрд▓ рдХे рд╕िंрдЪाрдИ рд╣ेрддु рдЙрдкрдпोрдЧ рдХो рд╕рдо्рднрд╡ рдмрдиाрдиे рдХे рд▓िрдпे рд▓рдШु рд╕िंрдЪाрдИ рдпोрдЬрдиा рдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै
4 рднूрдоिрд╣ीрди рдХृрд╖рдХों рдПрд╡ं рд╢्рд░рдоिрдХों рдХो рд░ोрдЬрдЧाрд░ рдЙрдкрд▓рдм्рдз рдХрд░ाрдиे рд╣ेрддु RLEGP (Rural-Landless Employment Guarantee Programme)рдХाрд░्рдпрдХ्рд░рдо рдк्рд░ाрд░рдо्рдн рдХिрдпा рдЧрдпा
5 рдХिрд╕ाрди рдХॉрд▓ рд╕ेंрдЯрд░ рдХा рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рдХृрд╖ि рд╕рдордмंрдзी рд╕рд▓ाрд╣рдХाрд░ी рд╕ेрд╡ा рдЙрдкрд▓рдм्рдз рдХрд░ाрдиा рд╣ै
6 рдХेंрдж्рд░िрдп рдЖрд▓ू рдЕрдиुрд╕ंрдзाрди рд╕ंрд╕рдеाрди рдХो 1956 рдИ0 рдоें рд╢िрдорд▓ा рд╕्рдеाрдиांрддрд░िрдд рдХिрдпा рдЧрдпा рдеा
7 рднाрд░рдд рдХी рдХुрд▓ рд╕िंрдЪिрдд рднूрдоि рдХा 36% рднाрдЧ рдирд╣рд░ों рдж्рд╡ाрд░ा рд╕िंрдЪिрдд рд╣ै
8 рднाрд░рдд рдоें рдХृрд╖ि рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдХे 40% рднाрдЧ рдоें рд╕िंрдЪाрдИ рдХी рд╕ुрд╡िрдзा рдЖрд╕ाрдиी рд╕े рдЙрдкрд▓рдм्рдз рд╣ै
9 1966 рдоें рднाрд░рддीрдп рдХृрд╖ि рдХे рдк्рд░рддि рд╣ेрдХ्рдЯेрдЕрд░ рдЙрдд्рдкाрджрдХрддा рдХो рдмрдвाрдиे рдХे рд▓िрдпे рдХे рдЙрдж्рджेрд╢рдп рд╕े HYVP (Hybrid Yielding Varieties Programme)рдпोрдЬрдиा рдЪрд▓ाрдпी рдЧрдпी
10 рджाрд▓ों рдХा рд╕рд░्рд╡ाрдзिрдХ рдЙрдд्рдкाрджрди рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ा рд░ाрдЬ्рдп рдорд╣ाрд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рд╣ै
11 рднाрд░рдд рдоें рдХॉрдлी рдХा рд╕рдмрд╕े рдЕрдзिрдХ рдЙрдд्рдкाрджрди рдХрд░्рдиाрдЯрдХ рдоें рд╣ोрддा рд╣ै, рдЬрдмрдХि рд╡िрд╢्рд╡ рдоें рд╕рдмрд╕े рдЕрдзिрдХ рдХॉрдлी рдХा рдЙрдд्рдкाрджрди рдм्рд░ाрдЬीрд▓ рдоें рд╣ोрддा рд╣ै
12 рдк्рдпाрдЬ рдХा рд╕рдмрд╕े рдЕрдзिрдХ рдЙрдд्рдкाрджрди рдорд╣ाрд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рдоें рд╣ोрддा рд╣ै
ЁЯФ░ЁЯФ░ЁЯФ░ЁЯФ░ЁЯФ░ЁЯФ░ЁЯФ░ЁЯФ░ЁЯФ░
For more visit on this site ✔️
THANK YOU!